مفاهیم توسعه انسانی و روند شاخص توسعه انسانی در ایران

توسعه انسانی به صورت فرایند افزایش گزینه های مردم و افزایش سطح رفاه زندگی تعریف شده و بر خورداری انسان از زندگی طولانی و سالم و اخلاق در محیط غنی و درجامعه مدنی دموکراتیک هدف نهایی توسعه است. شاخص توسعه انسانی با سه متغیر اندازه گیری و مورد مقایسه قرار می گیرد . طول عمر به وسیله امید زندگی در بدو تولد اندازه گیری می شود، دانش به وسیله ترکیبی از میزان سواد بزرگسالان و نسبت ثبت نام خاص ترکیبی در آموزش ابتدایی، متوسطه و دانشگاهی (میانگین سال های تحصیل)، استاندارد زندگی به وسیله GDP سرانه و یا درآمد اندازه گیری می شود. سه شاخص یاد شده که اجزای شاخص توسعه انسانی هستند، با یکدیگر جمع و بر سه تقسیم می شوند. بر اساس گزارشات توسعه انسانی، شاخص مربوطه در ایران از 56/0 در سال 1975 به 73/0 در سال 2002 افزایش پیدا کرده است. این در حالی است که متوسط جهانی این شاخص در سال 2002، 729/0 بوده است. در بین 177 کشور عضو سازمان ملل متحد، ایران رتبه 101 را در سال 2002 به خود اختصاص داده است و در سال 2001 ایران در رتبه 106 قرار داشت . اگر چه شاخص توسعه انسانی در کشورمان روند چشمگیری داشته است، اما با توجه به این که ارزش شاخص های طول عمر، دانش و سطح زندگی هر کشور از روی بیشترین و کمترین طول عمر، دانش و درآمد کشورهای مورد بررسی تعیین می شود و شاخص توسعه انسانی رتبه هر کشور را نسبت به کشورهای دیگر در سال معینی نشان می دهد، بنابر این ممکن است طول عمر، دانش و درآمد در کشوری افزایش یابد، در حالی که شاخص توسعه انسانی آن افت داشته باشد. مدیران و کارکنان بخش بهداشت و درمان با نقش کلیدی خود در بهبود شاخص های بهداشتی، سهم عمده ای در توسعه انسانی و ارتقای جایگاه کشورمان در رتبه بندی جهانی دارند.